۵ حیطه مهم رشد و تحول کودکان
آموزشهای کاربردی فرزندپروری و دانش سلامت را به شیوهای جذاب و مؤثر فرا میگیرید:
سخنی با والدین:
چرا باید سواد سلامت خود را ارتقا دهید؟
نامه ای به مامان و بابا
سلام،
از وقتی متولد میشم تا وقتی ۶ سالم بشه و بخوام برم مهد کودک و مدرسه، ممنون میشم حواستون به رشد و توسعه من توی این ۵ مهارت خیلی مهم که برای حفظ سلامت من ضروری هستش، باشه. راستی با مربی خانه سلامت سرای محله مون مشورت کنید تا بهتون کلی بازی و تمرین یاد بدن که سه تایی باهم دیگه توی خونه انجام بدیم.
خیلی دوستون دارم امضا – کودک دلبند شما 🙂
مهارت های حرکتی
مهارت های ظریف و درشت حرکتی، از شروع چاردست و پا تا دویدن و پریدن و تاب خوردن
مهارت های حل مسئله
از تقلید کارهای مامان و بابا تا توانایی شمردن و حدس زدن و دسته بندی کردن های کوچیک
مهارت های ارتباطی
از گفتن اولین کلمات تا فهمیدن جمله های کوتاه و کمی طولانی
مهارت های اجتماعی
از شناختن مامان بزرگ و بابا بزرگ و آشناهای نزدیک تا تنهایی توی پارک بازی کردن و دوست پیدا کردن
۱. تقویت مهارت های حرکتی ظریف
یعنی: چگونه کودک شما با هماهنگی میان دست و انگشت هایش، از آنها برای انجام فعالیت ها استفاده می کند.
تجربهی اشیا اطراف:
به کودک خود اجازه دهید چیزهای مختلف را در دست بگیرد و بافتهای متنوع آنها را تجربه کند. توجه داشته باشید که این وسایل به اندازه کافی ایمن باشند تا آسیبی او را تهدید نکند. مثلا برای این که یک چیز خنک و سفت را در دست بگیرد به او یک قاشق دهید. یا بگذارید قسمتی از لیف شستشوی خود را بگیرد تا متوجه یک چیز گرم و نرم شود. یک اسباببازی یا یک جوراب تمیز هم ایدههای خوبی برای لمس کردن و گرفتن هستند. لمس کردن چیزهای مختلف راهی برای آشنایی با جهان پیرامون اوست.
بازی گرفتمت:
در حالی که کودک شما روی یک سطح سفت دراز کشیده یا طوری نشسته است که رو به شماست و صورت شما را میبیند، یک اسباب بازی یا وسیلهای امن جلوی او بگیرید. کمی دورتر از دسترس کودک تا سعی کند آن را بگیرد. وقتی تلاش کرد، مطمئن شوید که آن را دریافت می کند. ممکن است حتی سعی کند آن را بچشد!
یخ بازی:
یخ را به قطعات بسیار کوچک خرد کنید تا کودک بتواند به راحتی با تکهها بازی کند و آنها را بخورد. کودک شما دوست دارد در حالی که دست خود را در کاسه میچرخاند، تکههای یخ در سرما را کشف کند. یخ خرد شده و تجربه انگشتهای سرد به نوزاد احساس خوبی می دهند، بهتر از آن حس وقتی است که انگشتهای سرد خود را به لثهها و دندانهای کوچکش میزند.
پیدا کردن پاها!
وقتی که نوزاد شما روی زمین یا تخت نشسته، یک حوله یا پارچه کوچک بر روی پاهای او بگذارید. از نوزاد خود بپرسید: «کوچولو پاهات کجان؟» به نوزاد اجازه دهید حوله را بکشد و پاهای خود را به شما نشان دهد. سپس به او پاسخ دهید «هورا! اینجان!» این بازی را چند بار تکرار کنید.
چسب بازی:
یک نوار چسب یا چسب کاغذی بردارید و چند تکه با اندازههای مختلف از آن بکنید. این تکهها را بر روی یک سطح صاف، مانند شیشه میز بچسبانید. سپس به او نشان دهید چگونه میتواند این تکههای چسب را از سطح جدا کند، با آنها بازی کند و دوباره به همان محدوده بچسباند. این بازی علاوه بر این که بسیار سرگرم کننده است و به کودک تمرین خوبی رای انگشتانش میدهد، میتواند خلاقیت او را نیز تشویق کند.
بازی نشانه گیری:
به کودک نشان دهید چگونه یک گیره لباس، دوک نخ یا ماکارونی خشک را درون یک جعبه بزرگ خالی یا ظرف پلاستیکی با دهانه گشاد بریزد. این بازی را تا زمانی که او از آن لذت میبرد ادامه دهید. اجازه دهید او ظرف را تکان دهد و از صدایی که تولید میشود لذت ببرد.
بساز و خراب کن:
کودک شما از بازی کردن با چیزهای کوچک و ساختن برج لذت خواهد برد. علاوه بر آن، از بهم زدن و ریختن این برج هم لذت خواهد برد! خلاق باشید و از هر چیزی استفاده کنید و در اختیار او بگذارید تا برج خود را بسازد! میتوانید از لیوانهای کاغذی یا پلاستیکی، جعبههای کوچک یا هر شیء دیگری که قابلیت بر روی یکدیگر قرار گرفتن را دارد، استفاده کنید. او را تشویق کنید تا ارتفاع سازه خود را بالا ببرد، سپس برای او بلند بشمارید که چند طبقه بالا رفته است.
بازی پازل:
یک تصویر ساده را انتخاب کنید و با استفاده از قیچی آن را به ۳ یا ۴ قسمت برش دهید. میتوانید با برش جلد جعبهی خوراکی یا مجله این پازل ساده را بسازید. سپس از او بخواهید تکهها را طوری کنار هم قرار دهد تا تصویر کامل شود. اگر او به کمک نیاز دارد، به او کمک کنید تا قطعه را به محل صحیح بچیند. او را برای تلاشش تحسین کنید: «عالی انجام دادی! میدونستم میتونی به راحتی انجامش بدی!»
بازی آشپز کوچولو:
در آشپزخانه یا در خانه، به دنبال وسیله ای بگردید که به ظاهر یک پنکیک یا یک کتلت شباهت داشته باشد! مى تواند یک اسفنج یا یک لیف باشد. سپس با یک کفگیر تمیز به کودک خود نشان دهید چگونه مى تواند آن را زیر رو رو کند! حالا بگذارید آشپزکوچولو مدتی با این تمرین سرگرم شود!
نویسنده کوچک:
به کودک خود نشان دهید چگونه خط، دایره و حتی شکلهای ساده بکشد. دایره و خطوط صاف برای کودک شما راحتتر خواهند بود. به کودک خود یاد دهید چگونه حرف اول نام خود را بنویسد. بدون شک از آن لذت خواهد برد! اگر خطخطیهای کودک شما خیلی به حرفهای واقعی شبیه نیستند، مایوس نشوید. تلاشهای او را در هر صورت تشویق کنید: « تو یک نویسنده فوقالعاده هستی!»
آشنایی با قیچی:
در صورتی که یک قیچی کوچک و کند یا یک قیچی ایمن در دسترس دارید، به او نشان دهید چگونه قیچی را باز و بسته کند و از آن استفاده کند. در حالی که شما کاغذ را نگه میدارید، از او بخواهید قیچی را باز و بسته کند و برش بزند. برای چالشبرانگیزتر شدن، نشان دهید چگونه قیچی را با یک دست نگه داشته و کاغذ را با دست دیگر نگه دارد و سپس برش بزند.
در بازی:
بطریهای سس، ترشی و هرچیز که درهای مختلف دارد را جمع کنید. همه را به خوبی بشویید و خشک کنید. سپس همهی درها را جدا کرده و با هم قاطی کنید. درها یک طرف و ظرفهای و بطریها یک طرف. به کودک خود فرصت دهید درپوش هر ظرف را پیدا کند و به آن بزند یا بپیچد.
بازی امضای هنری:
کودک خود را تشویق کنید نقاشی بکشد. وقتی نقاشی او تمام شد، به او کمک کنید تا نام خود را پای نقاشی بنویسد. صبور باشید و از ابتدا به او یاد دهید چگونه اسم خود را بنوسد. سپس سعی کند که به تنهایی این کار را انجام دهد. او را تشویق کنید که روی کاغذ علامت خود را بگذارد، حتی اگر به نظر درست نیاید. کودک شما با انجام دادن و تمرین کردن، بیشتر یاد خواهد گرفت چگونه کارها را به تنهایی انجام دهد.
محله ما:
با همراهی کودک خود یک نقشه از محلهتان بکشید. در یک روز خوب، بروید بیرون با یک دیگر قدم بزنید. خیابانها، ساختمانها، پارکها یا نشانههای دیگر که محله خود را با آنها میشناسید را مشخص کنید. از کاغذ و مداد برای کشیدن نقشه استفاده کنید. با نقشه خانه خود و محل خواب کودک خود شروع کنید. از او بپرسید: «جای خوابت رو کجای این نقشه قرار بدیم؟ بسته اسباببازیها رو کجا علامت بزنیم؟»
قیچی بازی:
با مداد شکلی مانند دایره یا مثلث روی یک ورق کاغذ بکشید. سپس از فرزند خود بخواهید با استفاده از یک قیچی کوچک و امن، آن طرحها را قیچی کند. وقتی توانست به راحتی الگوهای قبلی را قیچی کند، طرحهای بزرگتر یا پیچیدهتری برایش بکشید تا قیچی کند. ستاره، قلب، عینک و …
وقت دوخت و دوز:
به کودک خود فرصت دهید تا با استفاده از یک قیچی کوچک و امن تصویرهای سادهای از مجلهها و روزنامهها ببرد. سپس میتوانید این تصویرها را به یک مقوا یا کارتن بچسبانید و دور آن را قیچی کنید تا همان شکل تصویر باقی بماند و ضخامتش بیشتر شود. سپس دور این تصویر را با پانچ یا با ابزارهای آشپزخانه سوراخ کنید. برای نخ میتوانید از یک بند کفش تمیز یا کاموا استفاده کنید. اگر از کاموا استفاده میکنید، دو طرف انتهای کاموا را با چسب نواری یا کاغذی بچسبانید تا شبیه بند کفش شود. این کار کمک میکند تا کودک شما راحتتر دوختن با دست را تمرین کند. یک سر کاموا را داخل سوراخ کنید و انتهای آن را گره بزنید تا کاموا آزاد نشود. سپس به کودک خود یاد دهید چگونه از یک سوراخ به سوراخ دیگر برود و دوخت و دوز کند! میتوانید برای چالش بیشتر، از فرزند خود بخواهید دو تا از تصویرها را تا بهم بدوزد!
۲. تقویت مهارت های حرکتی درشت
یعنی: چگونه کودک شما از بازوها و پاها و سایر عضلات بزرگ خود برای نشستن، خزیدن، راه رفتن، دویدن و سایر فعالیتها استفاده میکند.
بازی باز و بسته:
بعد از حمام زمانی که نوزاد شما آرام و بیدار است، مشتهای نوزاد را به داخل سینهاش بیاورید و سپس به آرامی آنها را از یکدیگر جدا کنید و دوباره به داخل بیاورید. همزمان با این کار یک شعر برای او بخوانید: «دستاش باززز، حالا دستاش بسته، باز، بسته، باز، بسته، حالا یه بوس بزررگ!» نوزاد از بازی کردن و تماشای چهره خوشحال شما لذت خواهد برد.
قلاب زدن:
نوزاد را روی پای خود بنشانید جوری که صورت شما را ببیند. بازوهای او را با دستانتان به آرامی بلند کنید. سپس او را به آرامی پایین بیاورید و بالا ببرید. در حینی که بالا و پایین حرکت میکند با او صحبت کنید. این به تقویت عضلات شکمش کمک میکند و به نوزاد این امکان را میدهد که دنیا و چهره خندان شما را از نقطه دیدهای مختلف ببیند.
چهار دست و پا با مانع:
هنگامی که نوزاد شما شروع به چهار دست و پا راه رفتن کرد، میتوانید با استفاده از بالشها و زیر و رو اندازها، در مسیر او یک سری موانع ساده بذارید تا سعی کند راه خود را پیدا کند.
تونل درست کردن:
هنگامی که لباسهای شسته و خشک شده را تا میکنید، یک لحاف یا روانداز را بر روی یک میز یا پشت دو صندلی بیندازید تا شکل یک تونل را پیدا کند. به کاوشگر کوچک خود اجازه دهید که وارد این «تونل» شود. وقتی از دید شما خارج شد، او را صدا بزنید. سپس، وقتی او را پیدا کردید، با شگفتی به او بگویید: «حالا پیدات کردم!»
پیاده روی با هم:
انگشت خود را به کودک بدهید تا آن را با دستش بگیرد و با یکدیگر قدم بزنید. کودک میتواند انتخاب کند تا انگشت شما را بگیرد یا رها کند. با او درباره آنچه میبینید و جایی که میروید صحبت کنید: «بیا سمت اون درختها قدم بزنیم… بیا داخل راهرو قدم بزنیم… تو چه یار خوبی برای پیادهروی هستی!»
بازی تعادل:
با یک نوار چسب یا با گچ، یک خط روی زمین خانه یا بیرون ایجاد کنید. به کودک خود نشان دهید چگونه در طول نوار یک پا را پشت دیگری قرار دهد و قدم بزند. مهارت جدید کودک را تشویق کنید. به او بگویید: «تو داری یاد میگیری چجوری تعادل داشته باشی!»
چرخ بازی:
به کودک خود یک چرخ کوچک یا یک جعبه و نخ چسبیده به آن بدهید تا اسباب بازیهای خود را با آن حمل کند. کودک شما میتواند چرخ را بارگیری و در مکان دیگر تخلیه کند. شاید عروسک محبوب او بخواهد سوار شود!
چراغ سبز، چراغ قرمز!
زمانی که در یک فضای باز و امن هستید، این بازی را به کودک خود آموزش دهید. دست او را بگیرید و برای دویدن بکشید و بگویید: «چراغ سبز!» تا دویدن شروع شود. سپس بگویید: «چراغ قرمز» تا به سرعت متوقف شود، سپس دوباره بگویید: «چراغ سبز!». وقتی او بازی را یاد گرفت، میتواند به تنهایی به سمت شما دویده و شما وی را هدایت کنید:«چراغ سبز!» «چراغ قرمز». آغوش باز شما خط پایان هستند! مطمئن شوید که او را سفت در آغوش میگیرید.
مسابقه پرش قورباغه:
وانمود کنید که شما و کودک شما قورباغه یا خرگوش هستید! حالا به یکدیگر نشان دهید چگونه با هر دو پا مى پرید و روی هر دو پا فرود مى آیید. سپس با یک گچ خط بکشید یا از یک خطى که در زمین پارک یا … موجود است استفاده کنید تا بتوانید اندازه بگیرید کودکتان چقدر پریده! او را تشویق کنید: « وای نگاه کنید این قورباغه کوچولو این بار چقدر بلند پرید! »
پرتاب بادکنک:
اجازه دهید کودکتان یک بادکنک را از یک سر اتاق تا سر دیگر اتاق پرتاب کند. یک جعبه کارتن را به عنوان گل در دو طرف بگذارید تا کودک شما از آن به عنوان هدف استفاده کند. ببینید آیا میتواند بادکنک را داخل جعبه پرتاب کند؟
کانگورو کوچک:
به کودک خود نشان دهید که یک کانگورو چگونه با پرش قدم برمیدارد. وانمود کنید شما یک مادر کانگورو هستید، دستهای خود را بالای شکم خود نگه دارید، پاهای خود را بهم بچسبانید و بپرید! حالا از کودک خود بخواهید تا او هم وانمود کند که یک بچه کانگورو است! از او بخواهید شما را دنبال کند! با یکدیگر بپرید و سری به قسمتهای مختلف خانه بزنید. این بازی در فضای باز با تعداد بیشتر بسیار جذاب است.
بازی پرتاپ کیسه:
با استفاده از برنج خشک یا حبوبات ریز مثل لپه یا شن و سنگریزه یک کیسه پارچهای را پر کنید تا فرزندتان از آن به عنوان یک توپ برای هدف گیری استفاده کند. از او بخواهید که پشت یک خط فرضی ایستاده و کیسه پارچهای را داخل جعبهای کوچک پرتاب کند. هنگامی که هدفگیری او بهتر شد، فاصله را بیشتر کنید. او میتواند سعی کند مدلهای مختلف کیسه پارچهای را پرتاب کند، مثلا با دستهای بالای سر، یا از سینه پرتاب کند.
بادکنک بازی:
این بازی را میتوانید دو نفره با فرزند خود و یا با چند تا از دوستانش انجام دهید. به یک بادکنک باد شده احتیاج دارید. سپس با زدن به زیر بادکنک، سعی کنید آن را در هوا نگه دارید. هردفعه که بادکنک به سمت زمین حرکت میکند، نوبت کس دیگری است که آن را لمس کند. ببینید چه مدت میتوانید جلوی برخورد توپ به زمین را بگیرید!
بسکتبال خانگی:
فرزند شما آماده است تا مهارتهای توپی خود را تمرین کند. یک سبد روی یک صندلی میتواند نقش حلقهی بسکتبال را بازی کند. از یک توپ بزرگ استفاده کنید و به او نشان دهید چگونه میتوان مانند یک بازیکن بسکتبال دریبل بزند و توپ را به حلقه بیاندازد. همچنین میتوانید با مشخص کردن دو دروازه و شوت توپ با یکدیگر فوتبال بازی کنید.
برگ بازی:
با کودک خود به بیرون بروید تا با برگهای حیاط یا پارک بازی کنید. سعی کنید برگها را در حین جدا شدن از درخت گرفته و جمعآوری کنید. این برگها را بر اساس رنگ، اندازه و شکلشان دستهبندی کنید. انبوه برگها را به تپههای کوچک و بزرگ تبدیل کنید. از روی آنها بپرید، دور آنها بدوید، همدیگر را تعقیب کنید و اگر خواستید، خود را داخل آنها بیاندازید!
پانتومیم:
تصویرهایی از حیوانها را به روی زمین به پشت بچینید (میتوانید عکسها را در گوشی خود جستجو کنید). به ترتیب تصویر یک حیوان را انتخاب کنید بدون این که یار شما متوجه شود آن چه حیوانی میباشد. حالا نقش آن حیوان را بازی کنید. کودک شما باید حدس بزند شما نقش کدام حیوان را بازی کردهاید. مثلا برای یک کانگورو، باید پرشهای کوچک بردارید. برای یک یوزپلنگ باید سریع با دست و پای خود بدوید. برای یک زرافه روی نوک پا آهسته آهسته قدم بردارید و وانمود کنید با گردن دراز خود برگی از شاخ و درخت میخورید. همزمان میتوانید در مورد این حیوانها با کودک خود صحبت کنید، در مورد یوزپلنگ ایرانی، محل زندگی او و…
۳. تقویت مهارت های ارتباطی
یعنی: مهارت های زبانی کودک شما، هم آنچه که کودک شما می فهمد و هم آنچه که می تواند بگوید.
بازی کوچولو صدات رو می شنوم:
وقتی نوزاد شما را نمیبیند و شروع به گریه می کند، به او بگویید که او را میشنوید و کمک در راه است: «من صدایت را میشنوم، کوچولو، الان میام پیشت.» نوزاد شما یاد خواهد گرفت که صدای شما وعدهی این است که چهره شما به زودی پیدا میشود.
قایم باشک:
دور از دید کودک خود پنهان شوید و نام او را صدا بزنید. چند ثانیه صبر کنید و سپس دوباره ظاهر شوید: «دالی!» حالا جای دیگری برای پنهان شدن پیدا کنید و همینکار را تکرار کنید.
تلفن بازی:
با یک تلفن بازی یا یک تلفن همراه قدیمی با کودک خود صحبت کنید. مطمئن شوید که باتری را از قبل خارج کردهاید. وقتی هر دو یک تلفن در دست دارید، می توانید با یک دیگر صحبت کنید. کودک شما ممکن است فقط سر و صداهای کودکانه در بیاورد که مفهومی ندارند. وانمود کنید که به او گوش میدهید. او از این مکالمه لذت خواهد برد، درست مثل آدم های بزرگ!
بازی وقت خرید:
وقتی به خرید مواد غذایی میروید، با کودک خود در مورد آنچه میبیند صحبت کنید. اجازه دهید یک جعبه کوچک یا یک عدد میوه نگه دارد. به تابلوهای موجود در فروشگاه اشاره کنید و آنها را برای کودک خود بخوانید: «آنجا نوشته است سیب، بیا چند سیب قرمز خوب بخریم.»
بازی صدای دکمه:
به کودک خود دو وسیله را نشان دهید که صدا ایجاد می کنند، مانند یک اسباب بازی که جیرجیر میکند و چند قاشق مختلف که بهم میخورند و صدا تولید میکنند. اجازه دهید کودک مدتی با آنها بازی کند، سپس وسایل را زیر یک جعبه یا پارچه پنهان کنید و با یک کدام صدا ایجاد کنید. سپس پارچه را بردارید و از کودک بپرسید: «صدای کدام را شنیدی؟» ببینید آیا او می تواند حدس بزند؟
صندوق گنج:
یک جعبه از وسایل ایمن و روزمره که برای کاوش و حس کردن جالب است، کنار هم قرار دهید. لیوانهای پلاستیکی، یک جوراب نرم، یک توپ کوچک، یک برس مو، یک کفش کوچک. وقتی فرزند شما چیزی را از جعبه بیرون میکشد بگویید: « ببین یک جوراب آبی پیدا کردی!» یا «چه لیف نرمی». از کلمههای جدید برای فرزندتان استفاده کنید و محتویات داخل جعبه را چند وقت یک بار عوض کنید تا برای او حس تازگی و کاوش داشته باشد.
عروسک جورابی:
دست خود را در یک جوراب تمیز قرار دهید و با آن شروع به حرف زدن کنید: «سلام، اسم من نخودی است اومدم دیدن شما. میتونی اسمت رو به من بگی؟» کودک شما ممکن است چیزی بگوید یا بخواهد عروسک را لمس کند. مکالمه را ادامه دهید. اجازه دهید عروسک کودک شما را ببوسد!
بازی بیرون خونه:
بیرون خونه موقعیت خوبی برای بازی و رشد کودک شماست. یکی از بازی ها صحبت کردن در مورد آنچه با کودک می بینید،برای مثال این ماشین سیاه است، یا ببین چراغ ماشین روشن است یا صدای موتور را می شنوی؟ به عکس العمل های کودکتان توجه کنید و ممکن است اون نیز به مواردی اشاره کند و شما برایش توضیح دهید.
بازی آلبوم عکس:
یک آلبوم کوچک با عکسهای فرزندتان و اعضای خانواده و دوستانی که او مى شناسد درست کنید. در مورد عکسهایش و دیگران با او صحبت کنید. از فرزندتان بپرسید: « این کیه؟ داره چه کاری انجام مىده؟» بارها و بارها با یکدیگر به این آلبوم عکس نگاه کنید. به فرزندتان کمک کنید تا اسم خود و نام خانوادگى خود را یادبگیرد.
اسمت چیه؟
بازیگوش باشید! به کودک خود سلام کنید و طوری رفتار کنید که انگار نمی دانید او کیست. بگویید: «سلام پسر کوچولو. اسم تو چیه؟» وقتی به شما می گوید، با تعجب از او استقبال کنید:
«آهاا! آره! تو پسر کوچولوی منی! از دیدن تو خیلی خوشحالم!»
اخبار آب و هوا:
در ابتدای روز از کودک خود بخواهید از پنجره به بیرون نگاه کند و در مورد آب و هوای آن روز به شما بگوید. «پیشبینی میکنی امروز هوا چجوری باشه؟ آفتابی؟ ابری؟ ممکنه بارون بباره؟» میتوانید حتی از او بخواهید در این مورد یک نقاشی بکشد. اگر روز آفتابی است، خورشید بکشد، اگر روز بارانی است، قطرات باران و اگر آسمان ابری است، ابر بکشد.
قافیه بازی:
یک کلمه بگویید، مانند «پختن». از کودک خود بخواهید کلمهای پیدا کند که هم قافیه «پختن» باشد، مثل «گرفتن» اگر فرزندتان نمی تواند به یک کلمه فکر کند به او کمک کنید: «شستن چطوره؟» وقتی دیگر کلمهای به ذهنتان نمیآمد، یک قاقیه دیگر را امتحان کنید.
همیار نظافت:
فرزندتان از کمک کردن به شما در خانه لذت خواهد برد. مثلا موقع غذا خوردن میتواند به چیدن سفره یا میز کمک کند. میتوانید از او بخواهید قسمتی را جارو کند یا اسباب بازیها را جمع کند. او برای کمک کردن به زمان زیاد احتیاج دارد پس حتما در اختیارش بگذارید. هنگام صبح، کودک شما میتواند جای خواب خود را مرتب کند تا شب دوباره از آن استفاده کند. به اطراف نگاه کنید و برای کارهای کوچک از او کمک بخواهید. فرزند شما به کمک به خانواده افتخار خواهد کرد!
قصه گویی:
داستان مورد علاقهتان را بخوانید. از فرزندتان بپرسید که در ابتدا، وسط و پایان داستان چه اتفاقی افتاد. از او بخواهید نقش شخصیتهای مختلف داستان را بازی کند. اگر داستانی با موضوع مزرعه و حیوانها میخوانید، فرزند شما می تواند وانمود کند که گاو، مرغ یا اسب است و در نقش آنها بازی کند. او را تشویق کنید تا قسمتهای مختلف داستان، ابتدا، وسط یا بخش پایانی را به نمایش دربیاورد.
بازی کی میتونه:
کودک خود را با درخواست سه کار پشت سر هم چالش کنید! از او بخواهید که به دستشویی برود، دستش را بشوید و مسواک شما را برایتان بیاورد! یا بخواهید که کتابتان را روی روانداز بگذارد و هر دو را روی مبل قرار دهد. اگر میخواهید بیشتر جنبه سرگرمی پیدا کند، از او بخواهید یک کفش پیدا کند، چیزی کوچک درونش قرار دهد و آن کفش را زیر میز یا صندلی قرار دهد! از بپرسید:« کی میتونیه این کارها را انجام دهد؟ آره!»
اداره بازی:
برای کودک خود یک محیط اداری کوچک و بامزه بسازید! از وسایلی مانند دفتر و کتاب، تلفن اسباب بازی، صفحه کلید قدیمی، مداد و خودکار استفاده کنید. یک خط کش، ماشین حساب، تقویم، پاکت نامه، کاغذ و برچسب و هرچیزی که فکر میکنید به این فضا کمک میکند. او را تشویق کنید تا وانمود کند سر کار میرود. مثلا نامه مینویسد، چیزی تایپ میکند، یادداشت برمیداردو… با او تماس بگیرید و از او بپرسید: «نامه من کی به دستم میرسد؟» میتوانید از دوستان و اعضای خانواده هم دعوت کنید تا یک اداره بازی حسابی کنید!
۴. تقویت مهارت های شخصی - اجتماعی
یعنی: مهارت های خودیاری فرزندتان و نحوه تعاملش با دیگران و دوستانش
بازی چهره های خنده دار :
یک قیافه از خودتان در بیاورید؛ به آرامی زبانتان را بیرون بیاورید یا لبهایتان را غنچهای کنید. هنگامی که نوزاد مشغول دیدن صورت شما است. شکلکهایی را که درمی آورید برای مدتی نگه دارید و ببینید آیا نوزاد شما میتواند آنها را تقلید کند؟ اگر بله، به او لبخند بزنید!
لی لی حوضک:
کودک شما در حال کشف قسمت های مختلف بدن خود میباشد و احتمالاً به پاها و دست های خود بسیار علاقهمند شده است. با انجام بازیهایی مانند «لیلی حوضک» با انگشتان دست و پا، او را تشویق به کشف بدنش کنید. در مورد اعضای بدنش صحبت کنید. وقتی پاهایش را لمس کرد، بگویید: «آفرین! پاهایت را پیدا کردی!»
من را دنبال کن:
کودک شما در حال یاد میگیرد که از تقلید کردن از بقیه لذت ببرد. با نشان دادن نحوه بازی «من را دنبال کن»، این کار را تشویق کنید. از حرکات ساده مانند ضربه زدن روی میز یا گذاشتن کلاه روی سر خود شروع کنید. در مورد کاری که انجام می دهید صحبت کنید. بگویید: «حالا نوبت توست» و ببینید که آیا کودک شما میتواند رفتار شما را دنبال و تقلید کند؟ اجازه دهید کودک شما هم رهبری کند و از او تقلید کنید.
آینه بازی:
زمانی که در خانه یا در حین انجام کارهایتان هستید، لحظه ای توقف کنید و کودک خود را تشویق کنید تا به صورتش در آینه نگاه کند. چهره های مسخره بسازید به او بگویید در آینده چه کودک بزرگی می شود!
بازی تمیز کاری:
از کودک خود بخواهید به شما کمک کند تا اسباب بازی ها را جمع کنید.به کودک نشان دهید که چگونه اسباببازیها را بردارد و کجا بگذارد. در این مرحله این کار را آسان و مختصر نگه دارید و از پیچیدگیهای غیرضروری دوری کنید. خوب است که این کار را باهم انجام دهید و از آن لذت ببرید. حواستان باشد که او را برای انجام دادن این کار تشویق و تحسین کنید!
بازی قلقلک:
در حالی که کودک نوپای خود را برای خواب آماده می کنید، با کمی قلقلک دادن یا بوسیدن قسمت های مختلف کودک به او شب بخیر بگویید: «شب بخیر، دماغ کوچولو [قلقلک]. شب بخیر، پای کوچولو [قلقلک]. شب بخیر، گوش کوچک [قلقلک].» از او بپرسید کدام قسمت به قلقلک دادن شب بخیر یا بوسه شب بخیر نیاز دارد و به آن جا توجه ویژه کنید!
قرار بازی:
فرزند شما از بودن با کودکان دیگر لذت می برد با این حال برای بازی با دیگران به کمک شما نیاز دارد. وقتی او با بچه های دیگر است در کنارش بمانید. با گردآوری اسباببازیهای یک نوع و شبیه هم به کودکان برای بازی و همکاری کمک کنید. به اشتراک گذاشتن چند کامیون، ماشین و عروسک راحتتر است. هنگامی که با کودک دیگری به خوب بازی می کند، به او بگویید: «تو ماشین رو به پریسا دادی – تو باهاش تقسیم کردی.»
شستن دست ها:
تمام مراحل شستن دستها را به کودک خود آموزش دهید. شما می توانید این کار را قبل یا بعد از غذا، قبل از خواب و بعد از استفاده از توالت انجام دهید. تا زمانی که یاد میگیرد روی چهارپایه بایستد، آب را روشن کند، دستها را با صابون بشوید و سپس با حوله خشک کند، نزدیک بمانید.
بازی با همبازی:
دوستان فرزندتان را به خانه دعوت کنید تا برای مدت کوتاهی بازی کتند. مى توانید فرزند خود را به خانه یکى از اقوام یا دوستانش ببرید که همسن و سال او باشند. مطمئن شوید که اسباب بازیهای کافى برای به اشتراک گذاشتن وجود دارد. بعدا به او اجازه دهید همه چیز را در مورد قرار بازی خود به شما بگوید.
بازی حدس احساس:
با توجه به احساسات و نامگذاری آنها به کودک خود کمک کنید تا احساسات را درک کند. بچه ها باید یاد بگیرند که دیگران نیز احساساتی دارند: «وقتی اسباببازی را می گیری، خواهرت ناراحت میشه.» از به کار بردن کلمههای بزرگ و سخت نترسید: «می تونم بگم که هیجان زدهای چون تولد توست!»
شمارش نوبت:
به فرزند خود کمک کنید تا با شمارش مدت زمان یک نوبت، مدیریت نوبت را یاد بگیرد. به عنوان مثال، به او بگویید که می تواند ۱۰ بار تاب بخورد و سپس نوبت به برادرش می رسد. این ۱۰ تاب را با صدای بلند بشمارید: «خوب، حالا نوبت برادرت است تا او نیز تاب بازی کند. کمک کن تا بشماریم.» فرزند شما اینگونه میآموزد که انتظار برای نوبت به زودی به پایان میرسد و نوبت او شروع میشود.
تسکین هم بازی:
وقتی بچه های کوچک با هم بازی می کنند، اغلب یکی از بچه ها دچار ضربه می شود یا به نوعی احساس آسیب می کند. به کودک خود نشان دهید که چگونه با یک لمس ملایم یا کمی در آغوش گرفتن به دوستی که ناراحت است دلداری دهد. چند کلمه راحت به کودک خود بیاموزید، مانند «خوبی دوستم؟» این همدلی درس ارزشمندی در دوست یابی و حفظ دوستان خواهد بود.
پیک نیک عروسکی:
از کودک خود بخواهید از بین عروسکهای خود انتخاب کند و آنها را به پیک نیک در خانه دعوت کند. با یک پتو، دستمال، غذاهای اسباببازی (یا حتی یه میانوعده جمع و جور)، بشقاب های پلاستیکی و لیوانهای چای یک سبد درست کنید. فرزند شما (و عروسکها!) می توانند برای پیک نیک «لباس بپوشند». کودک شما می تواند به تمیز کردن پس از یک پیک نیک فوق العاده کمک کند.
تو جای من، من جای تو:
شما و فرزندتان می توانید نقشهایتان را تغییر دهید. او می تواند وانمود کند که به شما کمک می کند تا لباس بپوشید یا موهایتان را برس بزنید. این زمان تظاهر می تواند شامل تغییر مسئولیتهای کوچک، لباس ها، رفتارها، واژگان و سایر عادات باشد. فعالیت را مثبت و سرگرم کننده نگه دارید.
بازی خشک کردن:
چند گل را از حیاط، محله، پارک یا کنار جاده جمع آوری کنید. گل هایی که کوچک و ظریف هستند بهترین گزینه هستند. گلها را بین صفحههای کاغذ یا روزنامه قرار دهید، سپس روی آنها کتاب های سنگین قرار دهید یا میتوانید از اول آنها را در صورتی که رنگ نمیدهند وسط یک کتاب سنگین بگذارید. چند روز به گل ها فرصت دهید تا خشک و صاف شوند. سپس آنها را روی یک تکه کاغذ بچسبانید و زیر آن چیزی به دلخواه خودتان بنویسید.
سرآشپز کوچولو:
کودک شما دوست دارد به شما در آشپزی یا درست کردن میان وعده کمک کند. او می تواند مواد لازم را داخل ظرف و قابلمه بریزد، مواد را هم بزند، پخش کند و غذاهای نرم را با کمک شما ببرد. او این کارها را با سرعت یاد میگیرد. میتوانید به جای این که به فستفود بروید، پیتزا خانگی را امتحان کنید. کودک شما میتواند سس گوجه خانگی را روی یک نان لواش یا تست (یا هر نانی که مناسب بدانید) پخش کند، روی آن مقداری پنیر بپاشد و چیزهایی مثل فلفل دلمهای و ذرت اضافه کند. پیتزاها را چند دقیقه در فر، توستر یا حتی قابلمه بپزید. البته مسئولیت این قسمت با شماست! بهبه! لذت ببرید!
۵. تقویت مهارت های حل مسئله
یعنی: چگونه کودک شما بازی مى کند و مشکلات را حل مى کند.
قاشق بازی!
کودکتان را به پشت بخوابانید. چند قاشق براق را بالای سرش آویزان کنید؛ فاصلۀ قاشق ها تا او به گونه ای باشد که دستش به آنها برسد و بتواند آنها را تکان دهد: «گوش کن. صدای غر زدن آنها را شنیدی؟» با رعایت نکات ایمنی، این قاشق ها میتوانند سرگرمی خوبی برای گهوارۀ کودک باشند.
آرد بازی:
در یک ظرف یا سینی کوچک، مقداری آرد بریزید و اجازه دهید آن را لمس کند. حین انجام این کار، دربارهی احساسی که تجربه میکند صحبت کنید. “اوه، خیلی نرم است!”
قاشق زنی:
به کودک خود قاشق بدهید تا روی میز یا قابلمه بکوبد. برای ایجاد صدا، بلوکها یا چوب ها را به هم بزنید. با هم آواز بخوانید و کمی نرمش کنید. از موسیقی لذت ببرید!
فنجون بازی:
اسباببازی کوچکی را زیر یک فنجان یا لیوان در سینی پنهان کنید. از او بپرسید اسباببازی کجاست. اگر پیدا نکرد، فنجان را بلند کنید و بگویید: “اینجاست! تو پیدایش کردی!” چند بار این کار را تکرار کنید. بهتدریج خودش فنجان را برمیدارد و اسباببازی را نشانتان میدهد. برای پیشرفته کردن این بازی میتوانید یک فنجان دیگر هم اضافه کنید. ببینید آیا میتواند بهخاطر بیاورد که اسباببازی زیر کدام فنجان بوده؟
شکارچی کوچک:
در زمانهای استراحت، از کودکتان بخواهید پتویی را پیدا کند یا یک کتاب را از اتاق دیگر بیاورد. چیزهایی را از او بخواهید که در آن لحظه پیش رویش نیست و لازم است پیدایشان کند. او ممکن است به کمک احتیاج داشته باشد. هنگامی که کودکتان موفق شد، حتما به او بگویید:«ممنونم! تو پیدایش کردی!»
تقلید بازی:
کاری را انجام دهید و تلاش کنید که کودک حرکت شما را تقلید کند. مثلا دست بزنید. اگر او تلاش کرد که دست بزند، بگویید:«ببین! تو هم میتوانی دست بزنی!» یا به بینیاتان دست بزنید، زبانتان را دربیاورید و بگویید:«تو تلاش کردی!» وقتی او جدیدی انجام داد، از او تقلید کنید. کارهای بامزه انجام دهید و لذت ببرید.
بازی جارو و خاک انداز:
اجازه دهید کودکتان ریختن و پر کردن را تمرین کند. با جارو خاک انداز بگذارید کودکتان بازی کند، می توانید خورده های کاغذ یا سایر مواردی که بزرگ هستند در زمسن بریزید و از کودک بخواهید آنها را جمع کند.
بازی وارونگی:
در طول صبحانه یک فنجان یا بطری را وارونه کنید. ببینید آیا فرزندتان متوجه می شود و آن را به سمت درست برمی گرداند. این را در ساعات دیگر روز امتحان کنید. به عنوان مثال، هنگام خواندن برای فرزندتان کتاب را وارونه نگه دارید و ببینید چه اتفاقی می افتد. از این بازی خنده دار لذت ببرید.
بازی نبین و بگو:
دو کیسۀ کاغذی را با وسایل مشابه پر کنید. یک وسیله را از کیسۀ خودتان بیرون بیاورید و از فرزندتان بخواهید که فقط با کمک دستش و لمس کردن، همان وسیله را در کیسۀ خودش پیدا کند. به کودک خود یادآوری کنید: “نمىبینی، فقط احساس میکنی! “
بزرگ و کوچک:
دو چیز با اندازههای مختلف مانند کفش، فنجان یا قاشق را به کودک خود نشان دهید. در مورد بزرگ و کوچک صحبت کنید. در مورد اندازه وسایل خانه، پارک یا سوپر مارکت صحبت کنید: «وای. به اون کدو تنبل نگاه کن واقعاً بزرگ است!» یک وسیله با اندازه متوسط اضافه کنید و بازی بزرگ، کوچک، میانه را امتحان کنید.
مدیریت پول:
با کاغذهای رنگی پول درست کنید. فکر کنید انباردار هستید و بگویید: «آن جورابها ۲ هزار تومان قیمت دارند. قیمت این ۴ هزار تومان است.» به فرزندتان کمک کنید تا مقدار مناسب پول را حساب کند. حالا اجازه دهید فرزندتان انباردار باشد. وسایلی مثل جعبۀ خالی شیر را داخل انبار کوچکتان بگذارید تا بازی جالبتر شود.
یادت میاد:
فرزندتان را تشویق کنید تا درباره چیزهایی که در گذشته اتفاق افتاده به شما بگوید. میتوانید با این عبارت شروع کنید:«یادت میاد چه اتفاقی افتاد که … (شما رویداد را پیشنهاد کنید)؟» فعالانه سوالاتی دربارۀ ادامۀ خاطرهاش بپرسید «چیو بیشتر دوست داشتی؟ بعد چه اتفاقی افتاد؟»
گروه سازی:
چیزهای کوچکی را در یک ظرف کوچک جمع کنید: گیرههای کاغذ، نوارهای لاستیکی، گیرههای مو، یا تاس و چیزهای دیگر. با فرزندتان در مورد روشهای گروهبندی چیزها صحبت کنید. نوارهای لاستیکی را بر اساس رنگ، اندازه یا طول مرتب کنید. پنج چیز را ردیف کنید و در حین شمارش به هر کدام اشاره کنید. حالا اجازه دهید فرزندتان تلاش کند.
کیسه حسی من:
چیزهای آشنایی مثل مسواک فرزندتان را از خانه و اطراف خانه جمعآوری کنید. آنها را داخل یک کیسه بریزید. از او بخواهید بدون نگاه کردن دستش را داخل کیسه بکند و پیش از بیرون آوردن وسیله حدس بزند که چیست. اگر مشکلی در یافتن نام چیزها داشت، کمی او را راهنمایی کنید.
چقدر؟ چه مدت؟
بشمارید که چقدر طول میکشد فرزندتان مهارت جدیدی را انجام دهد یا چند بار آن را انجام میدهد. مثلا چند دقیقه میتواند روی یک پا بایستد. اینکه مهارتی را برای مدت بیشتری انجام میدهد، تشویق کنید. از او هم بخواهید بشمرد چقدر طول میکشد که شما تعادل یک کتاب را روی سرتان حفظ کنید. به فرزندتان کمک کنید مهارتهای جدید و شمردن را تمرین کند.
چی گم شده:
به کودک خود فرصت دهید تا به یک گروه از پنج یا چند اسباب بازی مختلف نگاه کند. یکی از اسباب بازیها را پنهان کنید و بپرسید: «کدوم اسباب بازی گم شده؟» ممکن است در ابتدا نیاز به سرنخ دادن داشته باشید. اگر به درستی حدس زد، یک اسباب بازی دیگر را پنهان کنید. بعد اجازه دهید او یک اسباب بازی را از شما پنهان کند.
والدین عزیز،
این مجموعه کتابچه های آموزشی «بازی مهارت سلامت» را می توانید به صورت رایگان دانلود نموده و تمرین های مربوط به ارتقای مهارت های حرکتی، ارتباطی، اجتماعی و حل مسئله فرزندان خود را به راحتی در خانه با او تمرین کنید.
دانلود رایگان کتاب آموزشی ارتقای سواد سلامت والدین – دارای فرزند ۱ سال
دانلود رایگان کتاب آموزشی ارتقای سواد سلامت والدین – دارای فرزند ۲ سال
دانلود رایگان کتاب آموزشی ارتقای سواد سلامت والدین – دارای فرزند ۳ سال
دانلود رایگان کتاب آموزشی ارتقای سواد سلامت والدین – دارای فرزند ۴ سال
دانلود رایگان کتاب آموزشی ارتقای سواد سلامت والدین – دارای فرزند ۵ سال